De persoonlijke aanval: Recht voor z’n raap

Als eerste de “recht-voor-z’n-raap” variant. Hierbij val je een tegenstander heel duidelijk aan en speel je het dus niet op de bal, maar op de man of vrouw. De Zwarte Pieten-discussie levert hier helaas veel voorbeelden van op, waar zowel voor- als tegenstanders zich schuldig aan maken:

“Ben je tegen Zwarte Piet? Dan ben je geen echte Nederlander! – oh ja, als je voor zwarte Piet bent, dan ben je gewoon een racist!” Je valt dus iemand direct aan op zijn of haar karakter, of plaatst iemand in of buiten een specifieke groep.

Herken de drogreden: de omstandigheden-variant

Als tweede is er de omstandigheden-variant. Doordat je wijst op iemands bijzondere positie of afkomst, probeer je de geloofwaardigheid van je tegenstander aan te vallen. Bijvoorbeeld: “Jij komt oorspronkelijk uit Duitsland, dus wat heb jij nou te zeggen over de oorlog?” Zo insinueer je dat je tegenstander in het debat niets zinnigs te zeggen heeft vanwege zijn of haar achtergrond.

Wat je zegt ben je zelf, oftewel jij-bak

De derde variant is de “ook-jij”, beter bekend als de jij-bak: een soort volwassen variant van “wat je zegt ben je zelf.” Bijvoorbeeld: “Hoe kun jij nu pleiten voor het invoeren van strenge milieu-wetgeving? Jij rijdt zelf in een diesel-slurpende mercedes uit de jaren ’70.” Je valt zo een tegenstander aan omdat hij of zij zich niet aan eigen principes houdt. Dit zegt echter niets over het standpunt zelf.

De persoonlijke aanval is de drogreden die niet thuis hoort in een debat

In een open en eerlijk debat horen deze drogredenen niet thuis. Je snoert je tegenstander de mond met deze ad-hominem drogreden, waardoor het debat dood slaat. Daarnaast is een persoonlijke aanval vrijwel nooit een constructieve bijdrage aan de oplossing van een meningsverschil.

Hoe je het beste kunt reageren op een persoonlijke aanval legt expert Nick Schoemaker uit in deze video: